HOÀNG ĐÀN
Tên khác: Hoàng đàn liễu, Hoàng đàn cành rủ, Ngọc am.
Tên khoa học: Cupressus funebris Endlicher; Họ Hoàng đàn (Cupressaceae).
Tên đồng nghĩa: Chamaecyparis funebris (Endlicher) Franco; Cupressus funebris var. gracilis Carriere.
Mô tả: Cây gỗ lớn cao tới 30m, đường kính 70-80cm. Thân thẳng tròn, dáng hẹp. Tán rậm rạp, cành nhiều, mảnh, dẹt, rủ xuống. Lá hình vẩy nhọn, lưng có điểm tuyến dọc. Nón quả hình cầu, đường kính 1-1,2cm, vẩy hạt 4 đôi, một đôi gốc không sinh hạt, chóp vẩy có đầu nhọn; mỗi vẩy mang 5-6 hạt; hạt có cánh nhỏ. Cây ra hoa tháng 4, nón chín tháng 5, tháng 6 năm sau.
Bộ phận dùng: Quả, rễ, cành lá, tinh dầu, vỏ cây (Fructus, Radix, Ramulus, Oleum et Cortex Cupressi).
Phân bố sinh thái: Cây gặp rải rác ở độ cao 250m-1500m, thường phân bố ở sườn và đỉnh núi đá vôi, như ở các dãy núi Cai Kinh (Lạng Sơn), Na Hang (Tuyên Quang), Thạch An (Cao Bằng). Còn phân bố ở miền Trung và miền Nam Trung Quốc.
Công dụng, cách dùng:
Hoàng đàn là loài cây cho gỗ quý, không bị mối mọt, dùng trong xây dựng và đóng đồ dùng trong gia đình. Gỗ mục có mùi thơm, dùng làm hương tốt. Rễ và cả gỗ thân cây dùng để cất tinh dầu; cứ khoảng 150kg cất được 7-8 lít tinh dầu; ở rễ, hàm lượng tinh dầu cao hơn. Tinh dầu dùng làm thuốc xoa bóp chỗ sưng tấy và chữa bệnh ngoài da, sai khớp xương, bôi vết thương chóng lành. Vỏ cây nấu cao chữa đau bụng.
Ở Trung Quốc, người ta dùng quả trị phong hàn, cảm mạo, đau dạ dày và thổ huyết; rễ trị đòn ngã tổn thương và lá dùng trị bỏng. Rễ, thân, cành, lá đều có thể cất lấy tinh dầu.
